Usługi oferowane przez prawników są co do zasady odpłatne, nie inaczej jest w przypadku notariuszy. Część czynności prawnych wymaga obowiązkowej formy notarialnej, co w praktyce oznacza konieczność zapłaty odpowiedniej kwoty pieniężnej rejentowi. Wynagrodzenie notariusza jest określane mianem taksy i podlega konkretnym zapisom prawnym.
Taksa notarialna
Taksą notarialną określamy wynagrodzenie notariusza za dokonanie oznaczonej czynności prawnej. W praktyce będzie to dotyczyło przede wszystkim różnego rodzaju umów, które z obowiązku ustawowego lub woli samych stron przybierają formę notarialną. Pamiętajmy jednak, że notariusz dokonuje również innych czynności, za które ma prawo do odpowiedniego wynagrodzenia np. poświadczeń, oświadczeń, lub protokołów.
Taksa notarialna jest musi być określona w polskiej walucie i nie może przekraczać pewnych ustalonych z góry maksymalnych kwot za daną czynność. Wysokość wynagrodzenia notariusza jest więc regulowana w całym kraju dla wszystkich kancelarii. Podkreślmy jednak raz jeszcze, że rejenci nie mogą żądać zapłaty za daną czynność kwoty wyższej, niż ta, która została określona w specjalnym rozporządzeniu. Jeśli chodzi o pobieranie niższego wynagrodzenia to w tym zakresie notariusze mają pełną swobodę.
Taksa notarialna nie może być niższa niż 1 zł, ponieważ obecne przepisy nie pozwalają na to, by notariusze wykonywali swój zawód za darmo. Warto przy tym dodać, że rejenci mogą jednak udzielać darmowych porad prawnych związanych z planowaną przez strony czynnością.
Wysokość taksy notarialnej
Wysokość wynagrodzenia należnego notariuszowi zależy przede wszystkim od rodzaju czynności żądanej przez jego klientów. Decydujące znaczenia ma tutaj także wartość takiej czynności, choć ta zasada obowiązuje przede wszystkim w odniesieniu do umów cywilnoprawnych. Im większa będzie wartość przedmiotu umowy, tym wyższą taksę będzie mógł pobrać notariusz.
Stawki taksy określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej z dnia 28 czerwca 2004 r. Zgodnie z treścią §3 tego aktu prawnego maksymalna stawka wynosi od wartości:
- do 3000 zł – 100 zł,
- powyżej 3000 zł do 10 000 zł – 100 zł + 3% od nadwyżki powyżej 3000 zł,
- powyżej 10 000 zł do 30 000 zł – 310 zł + 2% od nadwyżki powyżej 10 000 zł,
- powyżej 30 000 zł do 60 000 zł – 710 zł + 1% od nadwyżki powyżej 30 000 zł,
- powyżej 60 000 zł do 1 000 000 zł – 1010 zł + 0,4% od nadwyżki powyżej 60 000 zł,
- powyżej 1 000 000 zł do 2 000 000 zł – 4770 zł + 0,2% od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł,
- powyżej 2 000 000 zł – 6770 zł + 0,25% od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł, nie więcej jednak niż 10 000 zł, a w przypadku czynności dokonywanych pomiędzy osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn nie więcej niż 7500 zł.
Przy obliczaniu wartości przedmiotu czynności notarialnej nie odlicza się obciążeń i bonifikat.
Wartość części umów i czynności prawnych została określona na bardzo niskim poziomie przez samego ustawodawcę, co w praktyce oznacza, że za takie czynności rejent będzie mógł pobrać nie więcej niż np. 100 lub 200 zł. Dla przykładu maksymalna stawka wynosi za sporządzenie aktu notarialnego dokumentującego:
- umowę zbycia nieruchomości, jeżeli w związku z tą umową następuje wypłata świadczeń z tytułu ubezpieczenia społecznego rolników albo renty strukturalnej współfinansowanej ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej – 600 zł,
- umowę majątkową małżeńską – 400 zł,
- testament – 50 zł,
- testament zawierający zapis zwykły, polecenie lub pozbawienie uprawnionego prawa do zachowku – 150 zł,
- testament zawierający zapis windykacyjny – 200 zł,
- odwołanie testamentu – 30 zł,
- zwolnienie nieruchomości od obciążeń lub zrzeczenia się prawa, jeżeli wartości przedmiotu nie da się określić – 60 zł,
- zrzeczenie się własności nieruchomości lub prawa użytkowania wieczystego – 80 zł,
- pełnomocnictwo – do dokonania jednej czynności 30 zł, natomiast przy czynnościach zawierających umocowanie do dokonania więcej niż jednej czynności – 100 zł,
- oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku – 50 zł.
Podatki i opłaty dodatkowe w taksie notarialnej
Wynagrodzenie notariusza zawsze jest powiększane o należny podatek od towarów i usług (VAT) – obecnie wynosi on 23%. Koszty podatku obciążają oczywiście klienta kancelarii. Warto także pamiętać o kosztach wypisów aktów notarialnych. Zgodnie bowiem z obowiązującymi przepisami oryginał aktu notarialnego zostaje w samej kancelarii, strony zaś mają prawo do ich prawomocnych kopii czyli wspomnianych wypisów. Koszt wypisu to 6 zł + VAT za każdą rozpoczętą stronę wypisu – notariusz może w tym zakresie stosować jednak rabaty.
Koszty notarialne płacone są co do zasady gotówką w dniu dokonywanej czynności, bezpośrednio już po jej wykonaniu (np. po złożeniu przez strony podpisu na właściwej umowie). Coraz większa liczba kancelarii stosuje jednak elektroniczne formy płatności, tj. przy użyciu kart bankowych i terminali płatniczych.
