Niezależnie od branży, w której przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą, może zdarzyć się, że utraci płynność finansową. Konieczne może być w takiej sytuacji zakończenie funkcjonowania spółki. W przypadku ostatecznej utraty zdolności dalszego prowadzenia biznesu, najlepszym krokiem jest złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości.
Kto może złożyć taki wniosek? Jakie korzyści daje jego złożenie w odpowiednim terminie? Kiedy ogłosić upadłość spółki? Co się stanie, jeśli wniosek będzie spóźniony? Odpowiedzi na te i inne nurtujące cię pytania znajdziesz w naszym artykule!
[toc]
Kto może ogłosić upadłość – rodzaje spółek
Ogłoszenie upadłości możliwe jest w stosunku do wszystkich spółek prawa handlowego, zarówno kapitałowych, jak i osobowych. Szczególnym rodzajem spółki, jest spółka cywilna, która jest wyłącznie stosunkiem zobowiązaniowym – nie posiada osobowości prawnej, więc nie jest możliwe również ogłoszenie jej upadłości. Nic nie stoi natomiast na przeszkodzie, aby złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości spółek:
- jawnej;
- komandytowej;
- komandytowo-akcyjnej;
- partnerskiej;
- z ograniczoną odpowiedzialnością;
- prostej akcyjnej;
- akcyjnej.
Możliwość złożenia w stosunku do danego podmiotu wniosku o ogłoszenie upadłości, nazywana jest przez prawników „zdolnością upadłościową”.
Kto powinien złożyć wniosek?
Struktura poszczególnych rodzajów spółek sprawia, że zależnie od formy prowadzenia działalności gospodarczej, do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, będzie uprawniony w jej ramach inny podmiot. Najczęściej z tym prawem wiążą się również obowiązki, ale o tym nieco później.
Do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, w przypadku stwierdzenia niewypłacalności spółki, uprawnieni będą:
- niezależnie od rodzaju spółki – sama spółka, a wniosek powinien zostać podpisany zgodnie z zasadami reprezentacji podmiotu;
- w przypadku spółek osobowych (jawnej, partnerskiej, komandytowej, komandytowo-akcyjnej) – każdy ze wspólników odpowiadających za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem bez ograniczeń;
- w przypadku spółek kapitałowych (z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjnej, prostej akcyjnej) – każdy z członków organu reprezentującego spółkę samodzielnie, choćby do reprezentacji było wymagane współdziałanie członków takiego organu;
- w przypadku spółek w likwidacji – każdy z likwidatorów;
- w przypadku do każdego podmiotu posiadającego zdolność upadłościową – także jego wierzyciel.
Poza opisanymi wyżej przypadkami, możliwe jest złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości w szczególnych sytuacjach również przez innych uprawnionych. Może to być np. pełnomocnik rządu, czy organ założycielski spółki. Są to jednak sytuacje wyjątkowe, gdy struktura właścicielska powoduje po ich stronie takie uprawnienie.
Kiedy ogłosić upadłość spółki?
Prawo upadłościowe przewiduje szereg udogodnień dla podmiotów, które wniosek o ogłoszenie upadłości składają w odpowiednim terminie. Niestety, na skorzystanie z nich nie mogą liczyć ci, którzy z jego złożeniem się spóźnili. Kiedy więc najlepiej złożyć wniosek?
Przesłanki złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości podmiotu
Jak wspomnieliśmy, wniosek złożony zbyt późno nie wywoła wszystkich pozytywnych skutków, a złożony zbyt wcześnie zostanie przez sąd oddalony. Uprawnieni do wszczęcia postępowania upadłościowego powinni pamiętać, że prawo upadłościowe zobowiązuje ich do złożenia wniosku w terminie 30 dni od dnia, w którym wystąpiła niewypłacalność spółki.
Ustawodawca zdecydował, że spółka staje się niewypłacalna, jeśli utraciła zdolność do regulowania swoich wymagalnych zobowiązań. Przyjmuje się przy tym, że ta sytuacja występuje, jeśli opóźnienie spółki w opłacaniu rachunków przekracza 3 miesiące, albo przez 24 miesiące zobowiązania spółki są większe niż cały jej majątek.
W wyjątkowych sytuacjach nawet wnioski złożone po opisanych wyżej terminach, mogą nie być spóźnione. Za okoliczności uzasadniające późniejsze złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości uważa się np. obłożną chorobę.
Termin zbyt długi czy zbyt krótki?
Choć może się wydawać, że trzydziestodniowy termin pozwala na chłodną kalkulację konieczności złożenia wniosku i odczekanie, aż stanie się to konieczne, w praktyce tak nie jest. Trzydzieści dni to termin dość krótki, jako że spółka i podmioty uprawnione do złożenia wniosku muszą zgromadzić wiele dokumentów, bez których wniosek nie zostanie rozpoznany. Do najtrudniejszych do szybkiego sporządzenia należą tu np. bilans, aktualny wykaz majątku, czy spis podmiotów zobowiązanych.
W przypadku, jeśli podmiot nie może dołączyć do wniosku wszystkich niezbędnych dokumentów, możliwe jest wyłącznie wskazanie przyczyny takiego stanu rzeczy i jego uprawdopodobnienie.
Gra niewarta ryzyka
Zdarzają się sytuacje, gdy podmioty zobowiązane do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości nie decydują się na ten krok, licząc na szybką poprawę sytuacji majątkowej spółki. To błąd. Tracą tym samym uprawnienia wynikające z jego złożenia a, jak wspomnieliśmy wcześniej, uprawnienie do złożenia takiego wniosku ma również wierzyciel. W rezultacie może się więc okazać, że spółka, chcąc dalej działać, nie złoży odpowiedniego wniosku i straci ochronę, a i tak będzie musiała zakończyć swoją działalność ze względu na ogłoszenie upadłości.
Skutki ogłoszenia upadłości
Najistotniejsze korzyści ze złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości dotyczą członków organów spółek kapitałowych. O ile odpowiedzialność wspólników jest bowiem w tych spółkach domyślnie ograniczona wyłącznie do wniesionego kapitału (np. zapłaty za akcje), o tyle odpowiedzialność członków organów zarządzających, jest zależna od terminowego złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Wniosek złożony po opisanym w poprzednim akapicie terminie, uzasadnia odpowiedzialność członków organów zarządzających za ponoszone przez wierzycieli straty.
Istnienie spółki
Spółka wraz z zakończeniem postępowania upadłościowego zostaje wykreślona z rejestru, traci podmiotowość prawną, a tym samym przestaje istnieć. Nie jest już możliwe prowadzenie w jej ramach działalności gospodarczej.
Zobowiązania spółki
Choć temat zobowiązań spółki został już pokrótce omówiony, to zasługuje na szersze omówienie. Skupimy się jednak wyłącznie na przypadku terminowego złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.
W przypadku spółki kapitałowej, sytuacja jest stosunkowo prosta, a przede wszystkim korzystna dla członków organów. Postępowanie zmierza do możliwie najpełniejszego zaspokojenia zgłaszających się wierzycieli, ale gdy majątek spółki zostanie rozdysponowany, zobowiązania pozostają częściowo niezaspokojone. Dotyczy to również wymagalnych zobowiązań publiczno-prawnych.
W przypadku spółki osobowej, sytuacja jest niestety nieco trudniejsza. Wspólnicy takich spółek odpowiadają bowiem za jej zobowiązania subsydiarnie (w drugiej kolejności), ale całym swoim majątkiem. Oznacza to, że, mimo iż spółka zakończy swój byt, to wspólnicy będą musieli zaspokoić wierzycieli.
Ogłoszenie upadłości – podstawy prawne
Kwestie dotyczące ogłaszania upadłości przez spółki oraz ewentualnej odpowiedzialności za zobowiązania spółek w razie nieterminowego ich złożenia regulują przepisy:
- Ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. prawo upadłościowe – m.in. w zakresie ogólnych zasad postępowania upadłościowego;
- Ustawy z dnia 15 września 2000 r. kodeks spółek handlowych – m.in. w zakresie odpowiedzialności na zasadach ogólnych za zobowiązania spółek po ogłoszeniu upadłości;
- Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. ordynacja podatkowa – m.in. w zakresie odpowiedzialności za zobowiązania publiczno-prawne spółek po ogłoszeniu upadłości.
Podsumowanie
Złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości pozwala w określonych przypadkach skorzystać z istotnych preferencji po zakończeniu funkcjonowania spółki. Osoby uprawnione powinny jednak pamiętać, że tylko złożony w terminie wniosek wywołuje pozytywne konsekwencje, a termin, choć wydaje się długi, pozwala tylko na dochowanie wszystkich formalności.
W naszej kancelarii uzyskają Państwo pomoc prawną w zakresie likwidacji i upadłości spółek. Nasi prawnicy przeanalizują Państwa sprawę i przygotują bezpłatną wycenę. Jeśli mają Państwo jakieś pytania, to zapraszamy do kontaktu z naszym doradcą restrukturyzacyjnym Grzegorzem Baranem.
