Likwidatorzy, wykonując swoje obowiązki, muszą pamiętać o szeregu regulacji. Naruszenie jednych może powodować jedynie minimalne konsekwencje, a innych – nawet osobistą odpowiedzialność likwidatora.
Jednymi z najbardziej restrykcyjnych przepisów, o których musi pamiętać likwidator spółki, są reguły dotyczące zwrotu majątku wspólnikom.
[toc]
Kiedy wspólnicy mogą otrzymać zwrot majątku?
Moment, od którego likwidatorzy mogą wypłacić środki wspólnikom, regulują przepisy kodeksu spółek handlowych. Dość surowe reguły sprawiają, że:
- jakiekolwiek wypłaty ze spółki, czy to w formie dystrybucji zysku, czy to w formie podziału majątku spółki nie są możliwe do momentu zaspokojenia wszystkich wierzytelności (o ile są znane lub zostaną zgłoszone);
- likwidatorzy nie mogą dokonać podziału majątku spółki wcześniej niż po upływie 6 miesięcy od dnia upływu terminu spółki
Przeanalizujmy, jakie warunki trzeba spełnić, żeby wypłaty środków ze spółki były zgodne z prawem.
Upływ 6 miesięcy od ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym
Podział między wspólników majątku pozostałego po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wierzycieli nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od daty ogłoszenia o otwarciu likwidacji i wezwaniu wierzycieli (art. 286 § 1 KSH)
Kiedy wspólnicy decydują o otwarciu likwidacji, jednym z pierwszych obowiązków likwidatorów jest publikacja ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. W jej ramach wzywają wierzycieli spółki do zgłaszania swoich wierzytelności w terminie co najmniej 3 miesięcy od dnia publikacji zawiadomienia. Ma to zapewnić skuteczną metodę odzyskiwania środków od podmiotu, który niedługo przestanie istnieć.
Przed tym, jak spółka zostanie wykreślona, likwidatorzy muszą albo zaspokoić wierzycieli, albo odpowiednio zabezpieczyć kwoty na zaspokojenie tych, o których wiedzą i tych, którzy się zgłaszają.
Zanim likwidatorzy podzielą majątek, żeby chronić wierzycieli, musi upłynąć co najmniej 6 miesięcy. Nie wchodząc w szczegóły – ustawodawca uznał, że w ciągu takiego okresu wszyscy mający jakiekolwiek roszczenia do spółki zdążą zareagować.
Wystarczające fundusze spółki
Drugi warunek wypłaty środków wspólnikom wydaje się dość oczywisty – spółka musi mieć dostateczne środki. Likwidatorzy nie mogą wypłacić środków wspólnikom, ignorując niektórych (a tym bardziej wszystkich) zgłaszających się wierzycieli.
Wspólnicy są grupą na najgorszej pozycji – ich roszczenia o wypłatę majątku ze spółki są rozpatrywane na ostatnim miejscu, po wszystkich wierzycielach.
Z punktu widzenia wspólników, ważny jest jednak nie tylko sam termin wypłaty środków. Każdy z inwestujących w spółkę chce zwykle otrzymać też jak największy zwrot. Co może wpłynąć na kwoty otrzymane przez poszczególnych wspólników?
Dopuszczalne modele podziału majątku między wspólników
Model ustawowy
Jeśli wspólnicy nie postanowią inaczej, wszystkie udziały są równe i żaden nie jest uprzywilejowany, podział majątku pozostałego po zaspokojeniu wierzycieli odbywa się proporcjonalnie. Oznacza to, że każdy ze wspólników dostanie taki procent pozostałego majątku spółki, jaki procent kapitału zakładowego reprezentują jego udziały.
Przykładowo, jeśli w spółce jest 10 wspólników, a każdy z nich ma po 10 udziałów, to każdy dostanie po 10% pozostałego majątku spółki.
Problem może się pojawić, jeśli wspólnicy nie obejmują udziałów po ich wartości nominalnej. Na przykład:
W spółce jest dwóch wspólników – X oraz Y. Wspólnik X objął 100 udziałów po ich wartości nominalnej (50 złotych za udział) za łącznie 5.000,00 zł, a wspólnik Y objął 10 udziałów po 5.000,00 zł każdy. X łącznie wpłacił do spółki 500,00 zł, a Y 50.000,00 zł. Kapitał zakładowy spółki wynosi 5.500 zł, przy czym 91% udziałów ma X, a 9% udziałów ma Y. W modelu ustawowym X otrzyma 91% majątku pozostałego po zaspokojeniu wierzycieli, a Y tylko 9% majątku.
Już na pierwszy rzut oka, sytuacja, w której wspólnik wpłacający 10 razy większą kwotę otrzyma tylko 10 procent majątku spółki, jest niesprawiedliwa. W jaki sposób można jej zapobiegać? Są na to dwa sposoby.
Udziały uprzywilejowane
Udziały uprzywilejowane co do podziału majątku po likwidacji sprawiają, że ich posiadacz otrzyma większą kwotę, niż wynikałoby to z proporcjonalnego podziału.
Wspólnicy przed likwidacją mogą zastrzec, że taki udział uprawnia do otrzymania na przykład dwa razy większego ułamka majątku spółki. Przykładowo:
X ma 10 udziałów uprzywilejowanych co do podziału majątku po likwidacji, w ten sposób, że pozwalają otrzymać dwukrotnie większy udział w dzielonym majątku. Y posiada 20 udziałów nieuprzywilejowanych. X i Y otrzymają po 50% majątku pozostałego po zaspokojeniu wierzycieli.
Takie uprzywilejowanie może przybierać wszelakie formy – od uzależnienia ze względu na kwotę, za jaką wspólnik objął udziały, aż po uprzywilejowanie udziałów obejmowanych przy założeniu spółki przez założycieli.
Uprawnienia osobiste
Drugim sposobem naruszenia ustawowego porządku podziału majątku spółki po zaspokojeniu wierzycieli jest przyznanie niektórym wspólnikom uprawnień osobistych. Pozwala to na szczególne uprzywilejowanie wspólników, którzy dużo wnoszą do spółki, lub dołączają do niej w kluczowym momencie.
Zwykle uprawnienie osobiste jest wyrażone kwotowo lub procentowo.
Przykładowo:
X i Z zakładają spółkę i przyznają Xowi uprawnienie do otrzymania 90% majątku pozostałego po zaspokojeniu wierzycieli i wypłacie wszystkim wspólnikom równowartości wartości nominalnej udziałów. Po zaspokojeniu wierzycieli zostaje 110.000,00 zł. Obaj wspólnicy mają udziały warte po 5.000,00 zł. X otrzyma 95.000 zł, a Z tylko 15.000 zł.
Uprawnienie osobiste ma tę przewagę nad udziałami uprzywilejowanymi, że trwa, nawet jeśli wspólnik ma tylko jeden udział. Jest związane z jego osobą, a nie stopniem zaangażowania w spółkę – istotne jest tylko to, żeby w ogóle był wspólnikiem spółki.
Wypłata majątku na rzecz wspólników po przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego może być trudna. Zapraszamy do kontaktu z naszą kancelarią i to nie tylko, jeśli likwidują Państwo spółkę. O regułach postępowania w toku likwidacji warto pomyśleć, nawet gdy spółka doskonale prosperuje.
