Sukcesywne zdobywanie dużego majątku niesie ze sobą bardzo ważne pytanie: co dalej? Komu przekazać zdobyty kapitał, aby nie zaprzepaścić dziesięcioleci wytężonej pracy? W jakiej formie przeprowadzić przekazanie majątku na określony cel, aby mieć pewność, że dalsze jego losy będą następować zgodnie z naszą wolą? Na te oraz inne pytania postaramy się odpowiedzieć w niniejszym artykule, opisującym instytucję trustu, jako ciekawego przykładu zarządzania majątkiem w krajach anglosaskich.
Czym jest trust?
Trust jest specyficzną umową dotyczącą przekazania majątku, w której biorą udział trzy strony: donator, powiernik i beneficjent. Donator przekazuje swój majątek, szczegółowo opisując sposób jego wykorzystania przez powiernika (tzw. trustee). Powiernik natomiast jest zobowiązany do przekazywania określonej części korzyści do beneficjentów trustu.
Zanim przejdziemy do opisu poszczególnych cech trustu, podamy jeden przykład, który pomoże lepiej zobrazować sobie ideę trustu. W krajach opartych na prawie precedensowym (common law), trusty bardzo często służą do zagwarantowania potomkom określonych korzyści z przedsiębiorstwa rodzinnego, bez umożliwiania im czynnego udziału w procesie decyzyjnym. Trustee stanowi wówczas podmiot odpowiedzialny za zarządzanie firmą, natomiast beneficjenci przejmują część wypracowanych zysków. Donator zyskuje dzięki temu możliwość pełnej kontroli w procesie dysponowania swoim zarobkiem, starając się ochronić go przed roztrwonieniem lub błędami w administrowaniu. Trust nie wiąże się z całkowitym zniwelowaniem opcji przeniesienia własności na beneficjentów. Jednak taki proces następuje w ściśle określonym trybie, po wypełnieniu wszystkich obowiązków powiernika.
Beneficjentami umowy trustu są przeważnie osoby spokrewnione z donatorem. Jednak nic nie wyklucza, aby w gronie beneficjentów znalazł się sam donator, firma, instytucja, czy chociażby cel charytatywny (pieniądze z trustu podlegają wówczas pod powiernika, który mając wyraźnie wskazany cel, odpowiada za wybór właściwego beneficjenta). Umowa trustu powinna zawierać zapisy chroniące donatora i beneficjentów przed roszczeniami osób trzecich. Trust to jedna z najlepszych forma ochrony majątku, uwzględniająca wiele scenariuszy mogących się pojawić w przyszłości.
Trust – przykłady zastosowania
Trust jest osobą prawną, która w swojej podstawowej funkcji ma zachować majątek dla najbliższych. Ze względu na zaawansowane procedury i wysokie koszty zarządzania trustem, jest on stosowany przeważnie przez osoby bardzo majętne. Donator pragnie stworzyć bezpieczne środowisko dla kapitału, przekazując go rodzinie lub na wybrany cel. Trust często spełnia funkcję funduszu powierniczego na rzecz niepełnoletnich dzieci. Po osiągnięciu przez nie dojrzałości, przejmują oni kontrolę nad majątkiem. Jednak do tego czasu kapitał zostaje oddany w ręce powierników, mających prawny obowiązek zarządzania nim w sposób korzystny dla docelowych beneficjentów.
Trusty stosuje się powszechnie jako element systemu optymalizacji podatkowej. Przepisy podatkowe w takich krajach jak Stany Zjednoczone, Anglia, Singapur czy Nowa Zelandia nadają trustom określone preferencje podatkowe. Donatorzy korzystają przede wszystkim z wyższej podstawy opodatkowania, co generuje ogromne oszczędności dla spadkobierców.
Instytucja trustu w polskim ustawodawstwie
Obywatele polscy nie mają możliwości powoływania trustów w pełnym znaczeniu tego słowa. Przepisy prawa kontynentalnego nie uwzględniają trustów jako dopuszczalnych metod zarządzania majątkiem po śmierci. Namiastką trustu jest w Polsce umowa o zarząd powierniczy, będąca instrumentem realizacji interesów gospodarczych powierzającego. Powiernik otrzymuje wówczas zadanie prowadzenia określonych czynności prawnych lub faktycznych, a także jest zobowiązany do przeniesienia powierzonych mu aktywów na warunkach opisanych w umowie. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, aby polscy obywatele powoływali trusty w krajach trzecich, gdzie istnieją ku temu ramy prawne. W krajach opartych na kontynentalnym modelu prawa cywilnego, trusty możliwe są w Szwajcarii i Liechtensteinie.
