Własny biznes można prowadzić na wiele różnych sposobów – w tym w ramach spółek prawa handlowego. W polskim prawie dzielą się one przede wszystkim na spółki osobowe i kapitałowe, a pomiędzy nimi zachodzą poważne różnice – także w sferze odnoszącej się do upadłości. O ile w przypadku spółek kapitałowych, a więc z ograniczoną odpowiedzialnością oraz akcyjnej nie ma wątpliwości co do możliwości ogłoszenia jej upadłości, o tyle upadłość spółki osobowej nastręcza poważnych trudności interpretacyjnych. O czym więc należy pamiętać w tego rodzaju sprawach?
Co to jest spółka osobowa?
Przede wszystkim warto przypomnieć, że Kodeks spółek handlowych nie zawiera definicji spółek osobowych, wskazując jedynie na ich rodzaje oraz – co oczywiste – regulując najważniejsze aspekty ich działalności. Do spółek osobowych ustawodawca zaliczył: spółkę jawną, partnerską, komandytową i komandytowo-akcyjną. Celem ich istnienia jest prowadzenie przez wspólników przedsiębiorstwa pod własną firmą, a dobra współpraca pomiędzy wspólnikami jest podstawą istnienia właściwie każdej ze spółek osobowych. Jednocześnie w większości z nich wszyscy wspólnicy ponoszą majątkową odpowiedzialność za zobowiązania spółki i są uprawnieni do prowadzenia jej spraw, co z kolei stanowi podstawową różnicę w zakresie: spółka osobowa a kapitałowa. Spółki osobowe nie posiadają osobowości prawnej, a jedynie zdolność prawną – co w praktyce oznacza to, że spółka osobowa może pozywać i być pozywana oraz zaciągać zobowiązania i nabywać prawa, np. własność nieruchomości.
Upadłość wspólników czy spółki?
Pomimo tego, że spółki osobowe służą prowadzeniu działalności gospodarczej, posiadanie przez nie zdolności upadłościowej, warunkującej możliwość ogłoszenia ich upadłości, jest kontrowersyjne. Otóż Prawo upadłościowe stanowi, że ustawę tę stosuje się do wspólników osobowych spółek handlowych, ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem. Jednocześnie w ustawie tej nie wspomniano o spółkach osobowych, co pozwala postawić pytanie czy spółki te posiadają zdolność upadłościową?
Rzeczywiście odpowiedź na to pytanie nie jest prosta, jednak należy pamiętać, że najczęściej spółce osobowej przysługuje status przedsiębiorcy. W końcu jednostki te służą do prowadzenia działalności gospodarczej, prowadzą także przedsiębiorstwo pod własną firmą. Tym samym przysługuje im zdolność upadłościowa właśnie z tego tytułu, co z kolei oznacza, iż nie ma przeszkód, aby nie tylko wobec wspólników, ale również wobec samej spółki osobowej ogłosić upadłość i przeprowadzić postępowanie uregulowane w Prawie upadłościowym. Niestety, w codziennym stosowaniu rozwiązania te sprawiają wiele trudności. W końcu nie ma przeszkód, aby niezależnie ogłosić upadłość spółki i wspólników. Oczywiście dopuszczalne jest także ogłoszenie upadłości zarówno wspólników, jak i spółki. W każdym razie zawsze należy zdecydować, którą z opcji wybrać – co z kolei przekłada się chociażby na konieczność zabezpieczenia swoich interesów przez prowadzących działalność gospodarczą w ramach spółki osobowej.
