Decyzja o zakończeniu działalności spółki może zostać podjęta z różnych powodów. Mogą nimi być niewypłacalność spółki, utrata zaufania do partnerów biznesowych, wyczerpanie formuły współpracy, czy inne, niepozwalające dalej prowadzić działalność w dotychczasowej formie przyczyny.
Wybór optymalnej procedury zakończenia bytu istniejącej spółki, będzie uzależniony od opisanych wyżej przyczyn. W przypadku podmiotów wypłacalnych właściwa będzie likwidacja, a upadłość znajdzie zastosowanie do podmiotów niewypłacalnych.
Zastosowanie nieprawidłowej procedury może oznaczać nie tylko trudności w doprowadzeniu jej do końca, ale często wręcz niemożliwość jej ukończenia. Jakie konkretnie warunki musi spełnić spółka, aby skorzystać z każdej z procedur? Jakie konsekwencje wiążą się z zakończeniem każdego z postępowań?
[toc]
Likwidacja spółki – najważniejsze informacje
Dla lepszego przedstawienia czym różnią się likwidacja a upadłość spółki, zaczniemy od przedstawienia każdej z procedur.
Likwidacja spółki możliwa jest w przypadku podjęcia właściwej uchwały przez jej wspólników lub zaistnienia innej przyczyny jej rozwiązania, określonej w kodeksie spółek handlowych. Wraz z otwarciem likwidacji, zarząd spółki traci prawo reprezentacji podmiotu, a w jego miejsce powołani zostają likwidatorzy.
Likwidacja niezwłocznie po jej otwarciu powinna zostać zgłoszona przez likwidatorów do sądu rejestrowego. Ogłoszeniem w Monitorze Sądowym i Gospodarczym należy też wezwać wierzycieli do zgłaszania w terminie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia przysługujących im wierzytelności.
Likwidatorzy powinni sporządzić podczas trwania likwidacji niezbędne bilanse, a także podejmować niezbędne czynności likwidacyjne, czyli zmierzające do zakończenia interesów bieżących spółki, ściągnięcia wierzytelności, wypełnienia zobowiązań i upłynnienia majątku. Spółka nie powinna w tym czasie podejmować nowych interesów, chyba że ich podjęcie wspomoże sprawne przeprowadzenie procesu likwidacji.
Po zaspokojeniu lub zabezpieczeniu wszystkich wierzycieli, w miarę posiadanego majątku, którzy zgłosili swoje roszczenia i upływie minimum 6 miesięcy od dnia publikacji ogłoszenia, likwidatorzy dokonują podziału pozostałego majątku spółki. Majątek ten, w braku odmiennych postanowień umowy, dzieli się między wspólników w stosunku do ich udziałów.
Po wypełnieniu opisanych wyżej kroków, likwidatorzy składają wniosek do sądu o wykreślenie podmiotu z rejestru przedsiębiorców KRS. Wraz z momentem uwzględnienia wniosku przez sąd rejestrowy oraz jego uprawomocnienia się, następuje zakończenie bytu prawnego spółki.
Upadłość spółki – najważniejsze informacje
Upadłość spółki, jak wspomnieliśmy już na wstępie, może być ogłoszona wyłącznie w stosunku do podmiotów niewypłacalnych oraz posiadających minimum tzw. masy upadłości. Wniosek złożony przez podmiot wypłacalny, zostanie oddalony. Spółka powinna jednak posiadać środki niezbędne do sfinansowania postępowania upadłościowego. Wniosek o ogłoszenie upadłości może złożyć zarówno podmiot, w stosunku, do którego ma zostać ogłoszona upadłość, jak też jego wierzyciel.
Przesłanki ogłoszenia upadłości spółki i wykreślenia jej z rejestru
Pierwszą i zasadniczą przesłanką, jest posiadanie przez podmiot zdolności upadłościowej. W olbrzymim uproszczeniu złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości mogą wyłącznie niektóre podmioty, którym ustawodawca przyznał tę zdolność. Więcej o tym, czym jest zdolność upadłościowa i jakie podmioty ją posiadają, pisaliśmy w naszym poprzednim artykule.
Drugą z przesłanek, jest wspomniana już niewypłacalność. Przyjmuje się, że dłużnik jest niewypłacalny, jeśli utracił zdolność do wykonywania swoich zobowiązań, które powinien już spełnić. Dodatkowo ustawodawca wprowadził domniemanie, że dłużnik utracił tę zdolności, jeśli opóźnienie w wykonywaniu zobowiązań przekroczyło trzy miesiące. Niektóre podmioty, w tym także spółki handlowe, mogą być postrzegane jako niewypłacalne również, jeśli ich zobowiązania przekraczają stan majątku spółki, przez okres co najmniej 24 miesięcy. Wszystkie te domniemania mogą być obalone.
Kolejną przesłanką jest posiadanie przez dłużnika wystarczających środków, pozwalających na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego oraz minimalne zaspokojenie wierzycieli. Celem postępowania upadłościowego jest zaspokojenie wierzycieli podmiotu w możliwie największym stopniu. W przypadku, jeśli koszt postępowania upadłościowego przewyższa majątek spółki, postępowanie to staje się bezcelowe. Generowane są dodatkowe koszty, które pogarszają sytuację majątkową spółki, a które to mają pierwszeństwo przed wierzycielami. Postępowanie tym samym nie może zrealizować swoich najważniejszych założeń.
Przebieg procedury upadłościowej
Pierwszym krokiem do zakończenia działalności spółki w procedurze związanej z jej niewypłacalnością, jest złożenie przez jeden z uprawnionych podmiotów wniosku o ogłoszenie upadłości. Mogą to zrobić w szczególności sam dłużnik oraz jeden z jego wierzycieli. Wniosek powinien zawierać szczegółowe oznaczenie spółki, wskazanie okoliczności uzasadniających złożenie wniosku i ich uprawdopodobnienie, informację o tym, czy spółka jest uczestnikiem określonych systemów, a także czy jest spółką publiczną.
Do wniosku powinny być dołączone liczne załączniki wymagane przez prawo upadłościowe, takie jak między innymi aktualny wykaz majątku spółki, bilans sporządzony dla celów postępowania, czy spis podmiotów zobowiązanych oraz oświadczenie o prawdziwości danych zawartych we wniosku. W tym momencie spółka powinna też uiścić zaliczkę na poczet przyszłego postępowania upadłościowego.
Po skutecznym złożeniu wniosku, sąd w przeciągu dwóch miesięcy powinien go rozpoznać i, w razie spełnienia wszystkich przesłanek, wydać postanowienie o ogłoszeniu upadłości spółki.
Od tego momentu rozpoczyna się właściwe postępowanie upadłościowe. Za upadłego na tym etapie rozpoczyna działanie syndyk. Upadły traci prawo do zarządu masą upadłościową, a od tej chwili przysługuje ono syndykowi.
Syndyk w pierwszej kolejności powinien dokonać obwieszczenia o ogłoszeniu upadłości i wezwania wierzycieli do zgłaszania wierzytelności. Następnie powinien podjąć takie działania, aby oszacować skład masy upadłościowej, a później doprowadzić do podziału uzyskanych środków między wierzycieli w określony ustawą sposób.
Po dokonaniu podziału środków należących do masy upadłościowej i zakończeniu właściwego etapu postępowania upadłościowego, syndyk podejmuje działania faktyczne zmierzające do zakończenia bytu prawnego spółki – składa wniosek o wykreślenie podmiotu z rejestru. Likwidacja a upadłość spółki nie różnią się przy tym zasadniczo i wraz z momentem rejestracji wykreślenia spółki z rejestru oraz jej uprawomocnienia się, następuje koniec jej bytu prawnego.
Likwidacja a upadłość spółki – czy różnice są rzeczywiście aż tak duże?
Skoro już wiesz, jak przebiegają postępowanie upadłościowe i likwidacja spółki, to możemy przejść do odpowiedzi na najważniejsze pytanie – czym różnią się likwidacja a upadłość spółki i czy te różnice rzeczywiście są aż tak duże?
Różnice w przesłankach ogłoszenia upadłości i otwarcia likwidacji spółki
Jak wspomnieliśmy już podczas omawiania obu procedur, zasadniczą różnicą jest to, w stosunku do jakich podmiotów mogą być wykorzystane. O ile likwidacja nie wymaga spełnienia żadnych istotnych dodatkowych warunków, o tyle upadłość może zostać ogłoszona wyłącznie w stosunku do podmiotu niewypłacalnego.
Likwidacja a upadłość – podmiot uprawniony do wszczęcia postępowania
Poza szczególnymi przypadkami, zdecydować o otwarciu likwidacji spółki mogą wyłącznie wspólnicy. Tego samego nie można powiedzieć o złożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości. Wniosek ten, może złożyć zarówno sama spółka, jak i jej wierzyciel. Samo złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości to indywidualne uprawnienie (i obowiązek) każdej z osób uprawnionych do reprezentacji podmiotu.
Różnice w zaspokojeniu wierzycieli
Ważną różnicą jest to, że spółka likwidowana (przynajmniej z założenia) jest podmiotem wypłacalnym. Jej wierzyciele w wyniku postępowania likwidacyjnego powinni więc zostać zaspokojeni w całości. Zupełnie inaczej dzieje się w przypadku spółki upadłej. Skoro spółka jest niewypłacalna, to z zasady nie będzie miała możliwości spełnienia wszystkich swoich zobowiązań.
Mówiąc o majątku spółki, nie sposób nie wspomnieć również o szczególnych regulacjach go dotyczących. Z chwilą ogłoszenia upadłości mówimy o masie upadłościowej, a w przypadku likwidacji nie występuje taki skutek.
Syndyk a likwidator
Ostatnim, ale nie mniej istotnym elementem, widocznym w zestawieniu likwidacja a upadłość, jest podmiot zarządzający majątkiem spółki w trakcie każdej z procedur. Syndyk jest każdorazowo podmiotem wykwalifikowanym, który musi posiadać właściwe uprawnienia, a likwidator wybierany jest najczęściej przez wspólników i nie musi spełnić żadnych podobnych warunków.
Uwaga, mogą się zdarzyć sytuacje, gdy mimo zajścia przesłanek ogłoszenia upadłości, wspólnicy postanowią o otwarciu jej likwidacji. Jest to dopuszczalne, a w określonych przypadkach możliwe jest nawet skuteczne wykreślenie spółki z rejestru, w której zostały nie spłacone długi.
Często pojawia się również sytuacja, w której w trakcie likwidacji spółki okazuje się, że ta jest niewypłacalna. Wówczas do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości, uprawniony i zobowiązany jest również jej likwidator.
Podstawy prawne
Kwestie poruszone w tym wpisie regulują przepisy:
- Ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. prawo upadłościowe – w zakresie ogólnych reguł postępowania upadłościowego;
- Ustawy z dnia 15 września 2000 r. kodeks spółek handlowych – w zakresie ogólnych reguł postępowania likwidacyjnego;
Podsumowanie
Likwidacja a upadłość spółki to dwie zupełnie różne procedury, których zastosowanie jest optymalne w odmiennych sytuacjach. Oba te procesy wymagają jednak dochowania najwyższej skrupulatności, szczególnie podczas przygotowania niezbędnych dokumentów i składania wniosków.
Zainteresowanym tym, kiedy ogłosić upadłość, polecamy inny wpis na łamach naszego bloga, w którym dokładnie opisujemy tę istotną kwestię.
W naszej kancelarii uzyskają Państwo pomoc prawną w zakresie likwidacji i upadłości spółek. Nasi prawnicy przeanalizują Państwa sprawę i przygotują bezpłatną wycenę. Jeśli mają Państwo jakieś pytania, to zapraszamy do kontaktu z naszym doradcą restrukturyzacyjnym Grzegorzem Baranem.
